Aan de oever van de rivier

Vem sentar-te comigo, Lúcio, à beira do rio.
Sossegademente fitemos o seu curso e aprendemos
Que a vida pasa y não estamos de mãos enlaçadas.
(Enlacemos as mãos.)

Depois pensemos, crianças adultas, que a vida
Passa e não fica, nada deixa e nunca regressa,
Vai para um mar muito longe, para ao pé do Fado,
Mais longe que os deuses

************
Kom naast mij zitten, Lucio, aan de oever van de rivier.
Laten wij rustig kijken naar haar loop en leren
Dat het leven langsgaat, en wij houden elkaars hand niet vast.
(Leggen wij de handen in elkaar)

Bedenken wij vervolgens, volwassen kind’ren, dat het leven
Langsgaat en niet blijft, niets nalaat en nooit weerkeert,
Gaat naar een zee ver weg, dicht bij het Fatum,
Verder dan de goden

Ricardo Reis/Fernando Pessoa, Odes, Oden
12.06.1914
vertaling August Willemsen
(alleen de naam in het gedicht is aangepast. Klik hier (portugees) of hier (nederlands) voor de volledige versie)

Hij zou 64 jaar zijn geworden vandaag, 6 maart 2012.
Ik rijd vroeg in de ochtend van huis, op weg naar zijn geboorteplaats, Beja, in Portugal. Het is een prachtige ochtend en ik neem de omgeving in mij op, terwijl mijn gedachten afdwalen naar de eerste keer dat ik in Beja kwam. Ik was 19 jaar en erg verliefd op die jongen wiens taal ik niet sprak. We liepen met een groepje van zijn vrienden door de stad en plots was er tumult. Er was een jongetje naar Lúcio toegelopen en ik begreep absoluut niet waar ze het over hadden. Er werd even druk gediscusieerd en toen werd er hard gelachen.
In gebroken engels werd mij uitgelegd, dat het jongetje de boodschapper was van iemand anders, die Lúcio had gespot en met hem op de vuist wilde. Er werd erg lakoniek over gedaan. Zoiets gebeurt regelmatig, werd uitgelegd. Opgeschoten jongens wilden hun ‘krachten meten’ en daagden dan de ‘sterkeren’ uit voor een straatgevecht. En Lúcio, als ex soldaat, was een goeie premie mocht je het daar van kunnen winnen…

Cultuurshock, dat is de beste omschrijving van mijn eerste reis naar Portugal.
Intussen ben ik bijna 40 jaar later goed ingeburgerd in de Mediterrane wereld (mijn huidige spaanse man moest erg lachen toen ik hem bovenstaand voorval vertelde. ‘Zo ging dat vroeger inderdaad’, zei hij.)

Ik kom te vroeg aan bij Quintos, een aan de rivier gelegen gehucht bij Beja in de buurt. Onwennig bestel ik een drankje, mijn portugees is erg roestig. Ik besluit een landweggetje in te rijden, op zoek naar de rivier. Onrustig loop ik heen en weer, langs de oever.
Eindelijk komen de vrienden aangereden. We zijn met z’n zevenen. De Portugese vrienden Zé, Ramiro, Florival en César en de Nederlandse vriendinnen Michelle en Cécile. Ramiro legt uit dat hij ons een paar mooie plekken wil laten zien, waar we geen overlast zullen hebben van/geven aan andere mensen. Ik stap in een van de 2 terreinwagens en we volgen de oever van de rivier. We stoppen een paar keer, maar besluiten steeds verder door te rijden totdat we tevreden zijn over de plek.

De zon staat nog iets te hoog, dus we eten wat brood met kaas en openen een overheerlijke rode wijn. We halen wat herinneringen op en doen wat bekentenissen. Iemand hangt de rouwkaart in een struik. We laten hem daar hangen, ook wanneer we weer weggaan.
Wij ‘meisjes’ concluderen dat het bij Lúcio nooit aan mooie vrouwen heeft ontbroken. Veel vrouwen waren of werden gek van hem.
Terwijl de zon langzaam zakt, zien we de bijna volle maan opkomen. De perfecte cyclus.

Zé opent de urn. We besluiten dat iedereen een beetje van de as in de rivier mag verstrooien. Ik wil de as aanraken, dus ik neem een hand en gooi het vrijuit in de rivier. ‘Hij’ vliegt nog wat rond.
De anderen doen dit nu ook. Geef hem de vrijheid, denk ik..

Na een eerste ronde blijkt de urn nog steeds half vol. Dan nog maar een rondje. De as vliegt alle kanten op. Michelle zegt dat ze haar handen niet meer wil wassen.

We maken heel veel foto’s. We gooien foto’s en brieven in de rivier.

We zijn vrij stil. Soms voel ik de behoefte aan een kleine grap, het mag gelukkig. Ik mag ook de laatste as verstrooien.

Zonder dat ik het door heb valt de zon achter de bergen, terwijl de as het water raakt.
Het is goed zo.